Άγνωστες γηγενείς ελληνικές ποικιλίες κρασιού

αφού αποτελούν έναν από τους βασικότερους παράγοντες για τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα των ελληνικών κρασιών.

Οι γηγενείς ποικιλίες αμπέλου της Ελλάδας είναι εκατοντάδες, καθιστούν τη χώρα μία από τις πλέον «πολυποικιλιακές» οινοπαραγωγικά και τον ελληνικό αμπελώνα έναν από τους πλουσιότερους του κόσμου. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα δεν βασίζεται σε 4-5 ποικιλίες αμπέλου, για την παραγωγή των κρασιών της. Αντίθετα, αποτελώντας κομμάτι του παλαιού οινικού κόσμου (Ευρώπη), αλλά υιοθετώντας και καλές πρακτικές του νέου (Αμερική, Αφρική, Ωκεανία), οι γηγενείς ποικιλίες αμπέλου της Ελλάδας αποτελούν ένα ακαταμάχητο οπλοστάσιο παραγωγής κρασιών κάθε τύπου και στυλ, για κάθε γούστο και ώρα και βέβαια, για οινόφιλους κάθε επιπέδου.

Υπάρχουν 64 εγγραφές στον κατάλογο

Αγιαννιώτικο
Σπάνια ερυθρή αιγαιοπελαγίτικη ποικιλία, η ωρίμαση της οποίας συμπίπτει συνήθως με τη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Το αγιαννιώτικο αναμειγνύεται συνήθως με το χιώτικο κρασερό, δίνοντας ξηρά και γλυκά ερυθρά κρασιά.

Αηδάνι Mαύρο
Σκουρόχρωμος κλώνος της ποικιλίας αηδάνι, το αηδάνι μαύρο απαντάται πλέον σπάνια στα νησιά του Αιγαίου. Συνήθως προσδίδει σε ερυθρά χαρμάνια οξύτητα και ώριμα αρώματα.

Αθήρι Μαύρο (Μαυράθηρο)
Παραλλαγή της λευκής ποικιλίας αθήρι, το αθήρι μαύρο (μαυράθηρο) συναντάται πλέον σπάνια στους αμπελώνες της Σαντορίνης. Προορισμός του τα ερυθρά χαρμάνια, αλλά και τα επιδόρπια κρασιά.

Αρακλινό
Σπάνια και υψηλόβαθμη ερυθρή ποικιλία των νησιών του Ιονίου πελάγους, το Αρακλινό συμμετέχει κυρίως σε ερυθρά χαρμάνια.

Ασπρορομπόλα
Λευκή ποικιλία, που καλλιεργείται στους αμπελώνες του Ιονίου πελάγους, η ασπρορομπόλα, σε αντίθεση με τη συγγενική της ρομπόλα, αποτελεί συνήθως συστατικό χαρμανιών.

Ασπρούδα Σαντορίνης
Μια από τις πολλές σπάνιες ποικιλίες που συναντά κανείς στον αμπελώνα της Σαντορίνης, η ασπρούδα Σαντορίνης υπάρχει σε απειροελάχιστες ποσότητες, που δεν επιτρέπουν τίποτα άλλο παρά μόνο τη συμμετοχή της σε λευκά χαρμάνια.

Ασπρούδες
Αν υπήρχαν ελληνικές ποικιλίες της «Ζώνης του Λυκόφωτος», οι ασπρούδες θα ήταν αρχηγός τους. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό οι ασπρούδες να μην αποτελούν μία ποικιλία, αλλά ομάδα ποικιλιών. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν πως το όνομα χρησιμοποιείται ως γενικός όρος, για μη προσδιοριζόμενες λευκές ποικιλίες, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή λευκών ξηρών κρασιών.
Οι ασπρούδες είναι συνήθως φυτεμένες μαζί, ενώ και η συγκομιδή και η οινοποίησή τους γίνονται ταυτόχρονα. Δίνουν κρασί με κίτρινο χρώμα μέτριας έντασης, που έχει μύτη μέτριας αρωματικής έντασης, με νότες μήλου και λεμονιού, ενώ ανάλογη είναι και η περιεκτικότητα σε αλκοόλη και οξύτητα στο στόμα. Εντελώς περιστασιακά, οι ασπρούδες οινοποιούνται ξεχωριστά και κυκλοφορούν στην αγορά ως διαθέσιμα κρασιά. Η πιο γνωστή παρουσία των ασπρούδων είναι στον οίνο ΠΟΠ Μαντίνεια, της Αρκαδίας, κοντά στην Τρίπολη, στην καρδιά του αμπελώνα της Πελοποννήσου. Οι νομοθεσία για τις ονομασίες προέλευσης επιτρέπει την προσθήκη περίπου 15-20% ασπρούδων, για να προστεθεί όγκος και βάρος στο πολύ κομψό μοσχοφίλερο (πασίγνωστο από το δίδυμο Μοσχοφίλερο-Μαντίνεια), που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του χαρμανιού.
Πράγματι, η εξερεύνηση των αρωμάτων και της γεύσης των κρασιών από ασπρούδες αξίζει τον κόπο, ιδίως εάν συνοδευτεί από μια επίσκεψη στα αμπελοτόπια της κεντρικής Πελοποννήσου. Τα κρασιά στα οποία κυριαρχούν οι ασπρούδες είναι συνήθως μαλακά και ιδιαίτερα ευκολόπιοτα, ιδανικά για να καταναλωθούν παγωμένα, συνοδεύοντας ποικιλία ελαφρών ορεκτικών και ανάλογων μεζέδων. Ωστόσο, δεν ενδείκνυνται για παλαίωση και καλό είναι να καταναλώνονται μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους, όταν είναι ακόμα φρέσκα και ζωντανά.

Βαρδέα
Η βαρδέα είναι λευκή ποικιλία των νησιών του Ιονίου πελάγους, γνωστή για την παραγωγή φρέσκων, δροσιστικών κρασιών.

Βάφτρα
Ευαίσθητη, πλην πλούσια σε ανθοκυάνες (χρώμα), η ερυθρή ποικιλία βάφτρα χρησιμοποιείται για να βελτιώσει χρωματικά κάποια βορειοελλαδίτικα χαρμάνια.

Βερτζαμί
Το Βερτζαμί είναι μια σπάνια ερυθρή ποικιλία αμπέλου της δυτικής Ελλάδας, με εντυπωσιακή ένταση αρωμάτων και γεύσεων και πολύ ξεχωριστό χαρακτήρα. Από άποψη καλλιεργούμενων εκτάσεων το Βερτζαμί είναι σχεδόν ασήμαντο. Το δυναμικό όμως της ποιότητάς του το καθιστά ανερχόμενο αστέρι και συνεπώς περιζήτητη ποικιλία. Δίνει ερυθρά ξηρά κρασιά, τα περισσότερα από τα οποία ωριμάζουν σε βαρέλι. Το Βερτζαμί είναι μια ευλογημένη ποικιλία, με εξαιρετικά βαθύ χρώμα, που μπορεί να οδηγήσει σχεδόν σε μαύρα κρασιά, μετά από λίγες μόλις ημέρες εκχύλισης. Η εκρηκτική μύτη των κρασιών του έχει πολύ ξεχωριστό προφίλ: νότες ευκαλύπτου και κέδρου, οι οποίες τονίζονται από μαύρα φρούτα και στις περισσότερες περιπτώσεις, αποχρώσεις δρυός. Στο στόμα κυριαρχούν άφθονες λεπτόκοκκες ταννίνες και υψηλή οξύτητα, αλλά παραδόξως, η αλκοόλη και το σώμα είναι μόνο μέτρια. Το Βερτζαμί απαντάται κυρίως στη Λευκάδα, αλλά μπορεί να βρεθεί και στις δυτικές περιοχές της Πελοποννήσου, της κεντρικής Ελλάδας, ακόμα και στην Ήπειρο. Λόγω των περιορισμένων φυτεύσεων, ορισμένοι οινοπαραγωγοί αναμειγνύουν το Βερτζαμί με τη Μαυροδάφνη ή διεθνείς ποικιλίες. Το Βερτζαμί είναι ερυθρή ποικιλία, που τα κρασιά της δεν μοιάζουν σχεδόν με καμίας άλλης. Είναι ιδανικά για τους πραγματικούς λάτρεις του κρασιού, που εκτιμούν την ομορφιά που κρύβει ο συνδυασμός ενός ταννικού ερυθρού κρασιού με μέτριο σώμα, με κρέας κορυφαίας ποιότητας. Οι περισσότεροι οινοπαραγωγοί κυκλοφορούν τα έτσι κι αλλιώς λίγα κρασιά από βερτζαμί όταν είναι έτοιμα για κατανάλωση. Παρ’ όλα αυτά, τα κρασιά αυτά, στη συντριπτική πλειονότητά τους, έχουν αρκετά νεανική γεύση, ακόμα και μετά από δέκα χρόνια από την εσοδεία τους. Ανταμείβουν όσους έχουν υπομονή και αγάπη για τα παλαιωμένα ερυθρά κρασιά.

Βοϊδομάτης
Φυτεμένος διάσπαρτα στην Πελοπόννησο και σε όλη τη νησιωτική Ελλάδα, ο ερυθρός βοϊδομάτης είναι πλούσιος σε χρώμα και σάκχαρα, αλλά όχι και σε οξύτητα.

Βολίτσα (λευκή και μαύρη)
Δυσεύρετη ποικιλία με λευκό και ερυθρό κλώνο, η βολίτσα απαντάται μόνο σε αμπελώνες της Πελοποννήσου, με μεγάλο υψόμετρο.

Βραδυανό
Ο αμπελώνας της κεντρικής Ελλάδας (και η νήσος Εύβοια) είναι ο μόνος που μπορεί κάποιος να συναντήσει την ερυθρή ποικιλία Βραδυανό που εμφανίζει μαλακό, φρουτώδη και ανθικό χαρακτήρα.

Γαϊδουριά
Ιδιαίτερα σπάνια λευκή ποικιλία, η γαϊδουριά συναντάται στα νησιά του Αιγαίου πελάγους και διαθέτει μαλακή, γλυκιά γεύση.

Γουστολίδι (βοστυλίδι)
Το γουστολίδι (βοστυλίδι) είναι μία λευκή ποικιλία με ιδιαίτερο χαρακτήρα, που καλλιεργείται στα νησιά του Ιονίου πελάγους και στην Πελοπόννησο, δίνοντας κρασιά με πάχος και ώριμα αρώματα.

Ζαλοβίτικο
Το ζαλοβίτικο είναι μια ζωηρή ερυθρή ποικιλία, που καλλιεργείται σποραδικά σε αμπελώνες της κεντρικής και της Βόρειας Ελλάδας.

Ζουμιάτικο
Σχετικά αρωματική, λευκή ποικιλία, το ζουμιάτικο καλλιεργείται σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Συνήθως συμμετέχει σε λευκά και ροζέ χαρμάνια.

Θειακό
Ανοιχτόχρωμη, όσο και δυσεύρετη ερυθρή ποικιλία, το θειακό συναντάται στα νησιά του Ιουνίου πελάγους και στην κεντρική Ελλάδα, συμμετέχοντας σε χαρμάνια.

Θηνιάτικο
Το θηνιάτικο είναι ένας σπάνιος κλώνος της μαυροδάφνης, βρίσκεται φυτεμένος σε ελάχιστα αμπελοτόπια των νησιών του Ιονίου πελάγους και δίνει πλούσια, ερυθρά κρασιά.

Θράψα
Διαφορετική από το θραψαθήρι, η σπάνια θράψα καλλιεργείται στην Πελοπόννησο και διαθέτει ερυθρό χρώμα.

Κακοτρύγης
Γνωστός και από τον κερκυραϊκό «Ανθοσμία Οίνο», που έχει αναφέρει ο Θουκυδίδης, ο λευκός κακοτρύγης είναι μια από τις πλέον διαδεδομένες ποικιλίες, σε κάποια νησιά του Ιουνίου πελάγους.

Καραμπραΐμης
Ο καραμπραΐμης είναι μια όψιμη ερυθρή ποικιλία –πιθανόν μικρασιατικής προέλευσης. Καλλιεργείται στο νησί της Εύβοιας και σε λίγα ακόμα νησιά του Αιγαίου πελάγους.

Καρναχαλάδες
Όψιμο, ερυθρό σταφύλι, η ποικιλία καρναχαλάδες απαντάται πολύ σπάνια, σε κάποιους αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας και δίνει ξηρά, σχετικά ελαφριά ερυθρά.

Κατσανό
Απαλή και πλούσια σε αλκοόλ λευκή ποικιλία των νησιών του Αιγαίου πελάγους. Ελάχιστα κλίματα από κατσανό βρίσκονται διάσπαρτα ανάμεσα σε άλλα.

Κερατσούδα
Η κερατσούδα είναι μια σπάνια ερυθρωπή ποικιλία της Βόρειας Ελλάδας, που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Συμμετέχει κυρίως σε λευκά χαρμάνια.

Κολινδρινό
Το ερυθρό κολινδρινό είναι πολύ σπάνια ποικιλία της Βόρειας Ελλάδας, οι πρώτες απόπειρες οινοποίησης της οποίας έδωσαν κρασιά με δύναμη, σώμα και πλούσιο χρώμα.

Κολλινιάτικο
Πλούσια σε χρώμα ερυθρή ποικιλία, το κολλινιάτικο καλλιεργείται στην Πελοπόννησο και παίρνει το όνομά του από το χωριό Κολλίνες Αρκαδίας.

Κοντοκλάδι
Δυσεύρετη λευκή ποικιλία των νησιών του Ιονίου πελάγους, το κοντοκλάδι καλλιεργείται και στον αμπελώνα της Κεντρικής Ελλάδας.

Κοτσιφολιάτικο
Σχεδόν εξαφανισμένη ερυθρή ποικιλία της Κρήτης, το κοτσιφολιάτικο προέρχεται από διασταύρωση ανάμεσα στο κοτσιφάλι και στο λιάτικο και έχει χρώμα και χαρακτήρα ανάμεσα στα δύο.

Κρασάτο
Το Κρασάτο είναι η καρδιά της Ραψάνης και του ξηρού κόκκινου κρασιού που παράγεται από σταφύλια των αμπελώνων του «θεϊκού» Ολύμπου. Ο οίνος ΠΟΠ Ραψάνη παράγεται από τρεις ερυθρές ποικιλίες αμπέλου: το Ξινόμαυρο της περιοχής, το σταυρωτό, ένα σταφύλι που καλλιεργείται στη Ραψάνη, αλλά και πιο νότια, και το Κρασάτο. Μόνο το Κρασάτο είναι η αποκλειστική τοπική σπεσιαλιτέ του Ολύμπου. Το Κρασάτο μπορεί να δώσει κρασιά με βαθύ ρουμπινί χρώμα και μύτη με ισχυρό χαρακτήρα, με νότες δέρματος και μαύρων γλυκών φρούτων. Στο στόμα τα κρασιά είναι πλούσια, με υψηλή περιεκτικότητα σε εκχύλισμα, πυκνή δομή, μέτριες ταννίνες και σχετικά υψηλή αλκοόλη. Το Κρασάτο ενδείκνυται για ωρίμαση σε βαρέλι και με βάση τη νομοθεσία πρέπει να αποτελεί το ένα τρίτο του χαρμανιού στον οίνο ΠΟΠ Ραψάνη. Το Ξινόμαυρο, που προσθέτει αρωματική πολυπλοκότητα, οξύτητα και ταννίνες, πρέπει να αποτελεί επίσης το ένα τρίτο, ενώ το τελευταίο τρίτο ανήκει στο Σταυρωτό, ένα σταφύλι με μάλλον λιγότερο ενδιαφέρον. Έτσι, στην πράξη, οι παραγωγοί διατηρούν το σταυρωτό σε μικρότερα επίπεδα και δημιουργούν ένα κρασί που τείνει στο 50/50 Κρασάτο-Ξινόμαυρο. Το Κρασάτο «ξεπερνά» το κρασί στο οποίο συμμετέχει, αφού οι ιστορικές και οι μυθολογικές αναφορές του δίνουν υπεραξία στην εμπειρία που προσφέρει μια φιάλη κρασιού ΠΟΠ Ραψάνη. Τα ερυθρά κρασιά ΠΟΠ του αμπελώνα στη Ραψάνη μπορούν να καταναλωθούν αμέσως μόλις κυκλοφορήσουν, έως και τριών ετών και συχνά, παλαιωμένα για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, οπότε απευθύνονται σε λάτρεις του κρασιού που τους αρέσουν τα παλαιωμένα κόκκινα κρασιά, ακόμα και για μία-δύο δεκαετίες ή και περισσότερο. Αποτελούν, πάντως, εξαίρετο συνοδό πλούσιων πιάτων κρεατικών με σάλτσες, ενώ το ψητό αρνάκι είναι ένας από τους ιδανικούς παρτενέρ τους.

Κρητικό
Αν και το όνομα παραπέμπει στην Κρήτη, τα νησιά των Κυκλάδων είναι αυτά που διαθέτουν ελάχιστα κλήματα από κρητικό, αυτήν την υψηλόβαθμη λευκή ποικιλία.

Λαγόρθι
Το Λαγόρθι είναι μια ποικιλία αμπέλου που αψηφά με τόλμη πολλές από τις προκαταλήψεις που έχουν κάποιοι για τα ελληνικά κρασιά. Για ορισμένους καταναλωτές κρασιού, τα ελληνικά λευκά κρασιά ενδέχεται να είναι επίπεδα, πλαδαρά και χωρίς φρεσκάδα. Το Λαγόρθι τείνει περισσότερο προς το άλλο άκρο: δίνει λευκά ξηρά κρασιά με κρυστάλλινο χαρακτήρα, εκπληκτική κομψότητα και μια φρεσκάδα που θυμίζει κρασιά της βόρειας Ευρώπης. Το Λαγόρθι βρίσκεται κυρίως στην Αχαΐα, στη βόρεια πλευρά της Πελοποννήσου. Δίνει κρασιά με εξαιρετικά απαλό, ασημοκίτρινο χρώμα και μύτη μέτριας έντασης, με εξαιρετική κομψότητα, που εστιάζει στον ορυκτώδη χαρακτήρα και στα άνθη. Το στόμα είναι λεπτό και διαθέτει καθαρότητα, υψηλή οξύτητα και χαμηλό βαθμό αλκοόλης, αφού το Λαγόρθι είναι μια ποικιλία που μπορεί να ωριμάσει αρωματικά και γευστικά με μόλις 12% ή και χαμηλότερο εν δυνάμει αλκοόλ. Αυτή η διαφάνεια του χαρακτήρα γίνεται σεβαστή από τους καλύτερους παραγωγούς και γι’ αυτό το Λαγόρθι σχεδόν ποτέ δεν περνάει από βαρέλι, ενώ οι περισσότερες κορυφαίες εμφιαλώσεις είναι μονοποικιλιακές. Εν τούτοις, πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα επιτυγχάνονται σε χαρμάνια με άλλα σταφύλια, όπως ο Ροδίτης, που μπορούν να προσθέσουν πλούτο στο στόμα. Τα κρασιά από Λαγόρθι μπορούν να ανταγωνιστούν πολλά λευκά ξηρά κρασιά που παράγονται σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Θα αρέσουν σε όσους εκτιμούν τα κρασιά με φρεσκάδα και ορυκτώδη χαρακτήρα, ελαφρύ σώμα και χαμηλή αλκοόλη. Συνδυάζονται θαυμάσια με οστρακοειδή και ζυμαρικά με ελαφρές και ξινές σάλτσες και καταναλώνονται, συνήθως, μέσα σε τρία χρόνια από την εσοδεία παραγωγής τους. Ανάλογα όμως με το στυλ, μπορεί να αξίζει ο κόπος να παλαιώσουν για οκτώ ή και περισσότερα χρόνια.

Λαδικινό
Ερυθρή ποικιλία που σε μικρή έκταση είναι φυτεμένη στην Κρήτη. Το λαδικινό χρησιμοποιείται σε χαρμάνια, εξαιτίας του αρωματικού πλούτου του.

Μαλουκάτο
Το μαλουκάτο είναι μια ανθεκτική λευκή ποικιλία, ελάχιστες φυτεύσεις της οποίας μπορεί κάποιος να συναντήσει σε νησιά του Αιγαίου πελάγους.

Μανδηλαριά Άσπρη (Κουντούρα Άσπρη)
Αν και το όνομα παραπέμπει σε λευκό κλώνο της μανδηλαριάς, πιθανότερη είναι η συγγένειά της με την ποικιλία σαββατιανό. Η μανδηλαριά άσπρη (κουντούρα άσπρη) βρίσκεται φυτεμένη σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και στο Αιγαίο.

Μαύρη Κορινθιακή
Η ιστορική αξία της μαύρης κορινθιακής είναι τόσο μεγάλη, όσο και η εμπορική, αφού είναι η βασική ποικιλία που βρίσκεται πίσω από το σημαντικότατο για την Ελλάδα αγροτικό προϊόν της σταφίδας, που αναφέρεται ήδη από την αρχαιότητα σε κείμενα τόσο του Ιπποκράτη όσο και του Αριστοτέλη. Παρότι σχεδόν το 99% της παραγωγής της βρίσκει το δρόμο του σε κάποιο σακουλάκι για σταφίδες, το υπόλοιπο καταλήγει στις φιάλες του διάσημου ερυθρού γλυκού οίνου με την ένδειξη «Μαυροδάφνη Πατρών».
Όλη η βόρεια και η δυτική Πελοπόννησος ζει στους ρυθμούς της μαύρης κορινθιακής. Εκεί, καλλιεργείται σε ελαφριά εδάφη, διαμορφωμένη σε κληματίδες. Συνήθως, κατά τη στιγμή του τρύγου έχει ξεπεράσει τους 15 βαθμούς, ωστόσο, κατά κανόνα λιάζεται για λίγες ημέρες πριν οινοποιηθεί. Με τη νομοθεσία να επιτρέπει τη συμμετοχή της έως και 49% στον οίνο ΠΟΠ Μαυροδάφνη Πατρών, συντροφεύοντας και συμπληρώνοντας την ποικιλία μαυροδάφνη, πολλοί είναι οι παραγωγοί που τη χρησιμοποιούν λόγω των μαλακών ταννινών, των πλούσιων σακχάρων, αλλά και της καλής της οξύτητας. Το αποτέλεσμα είναι να δίνει νεύρο σε αυτούς τους φημισμένους ενισχυμένους οίνους, αλλά και βελούδινη αίσθηση κατά την παλαίωση.
Μπορεί ο οινοποιητικός ρόλος της μαύρης κορινθιακής να είναι αθόρυβος, είναι όμως πολύ ουσιαστικός, αφού αποτελεί βασικό συστατικό του γνωστότερου ελληνικού επιδόρπιου κρασιού. Έτσι, κάθε φορά που οι αισθήσεις ενός γνώστη του κρασιού μαγεύονται από μια ώριμη Μαυροδάφνη Πατρών, η μαύρη κορινθιακή έχει το δικό της μερίδιο σε αυτή την ξεχωριστή στιγμή.

Μαυρούδι
Η ονομασία της ποικιλίας Μαυρούδι προέρχεται από το σκούρο (μαύρο) χρώμα της φλούδας των ρωγών της, γι’ αυτό και το μαυρούδι χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή σκουρόχρωμων ερυθρών κρασιών, που είναι ωστόσο δυσεύρετα. Είτε μόνο του, είτε σε χαρμάνια, το Μαυρούδι διαθέτει μια ισχυρή προσωπικότητα, που μόνο αδιάφορο δεν θα αφήσει αυτόν που θα το δοκιμάσει. Αντίστροφη της διαθεσιμότητάς του είναι η εξάπλωσή του, αφού συναντάται από τη μια μέχρι την άλλη άκρη της Ελλάδας. Πάντως, τόσο η Πελοπόννησος όσο και η Βόρεια Ελλάδα έχουν να επιδείξουν τα περισσότερα δείγματα της ποικιλίας μαυρούδι. Τα ανεξερεύνητα κρασιά αυτής της ποικιλίας διαθέτουν συνήθως κάπως βαρύ άρωμα, γλυκιά και πλούσια γεύση και αρκετά στιβαρές ταννίνες. Ως εκ τούτου, μια μεσοπρόθεσμη παλαίωση είναι απαραίτητη, προκειμένου να φθάσουν στο απολαυστικότερο σημείο για κατανάλωση. Παρόλο που το Μαυρούδι είναι ακόμη μια Terra Incognita για τον ελληνικό αμπελώνα, τα δείγματα της ποικιλίας αποδεικνύουν πως μπορεί να μεθύσουν τους «ψαγμένους» οινόφιλους, που θα τα φέρουν στο ποτήρι τους, όπως ακριβώς λέγεται πως έκανε και ο πολυμήχανος Οδυσσέας, προσφέροντας κρασί από αυτήν την ποικιλία στον Κύκλωπα!

Μαυρούδια
Ο όρος μαυρούδια προσδιορίζει οικογένεια ερυθρών σταφυλιών, που απαντάται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Όπως υποδηλώνει και το όνομα, κοινός τους τόπος είναι η σκουρόχρωμη και πλούσια σε ταννίνες φλούδα των ρωγών τους.

Μοσχάτο Αμβούργου
Μοναδικό ανάμεσα στα διάφορα είδη του μοσχάτου, το μοσχάτο Αμβούργου ξεχωρίζει από τις ερυθρωπές ρώγες του. Είναι μία από τις λίγες ποικιλίες που οινοποιούνται και παράλληλα καταναλώνονται ως επιτραπέζιες, γιατί έχει νόστιμο σταφύλι, έτοιμο να σαγηνεύσει με το άρωμά του, αλλά και να συμμετάσχει σε ερυθρά, ροζέ και γλυκά κρασιά. Το μοσχάτο Αμβούργου απαντάται στον αμπελώνα της κεντρικής Ελλάδας και ιδιαίτερα αυτόν του Τυρνάβου, όπου κυριαρχεί. Τα εκρηκτικά και γλυκά αρώματά του, που θυμίζουν εσάνς γαρίφαλου, είναι το μεγάλο ατού της ιδιαίτερης αυτής ποικιλίας. Έτσι, ενώ συνήθως η χαμηλή οξύτητα και οι μαλακές ταννίνες του μοσχάτου Αμβούργου δεν επιτρέπουν εύκολα να σταθεί από μόνο του για την παραγωγή μονοποικιλιακών οίνων, η προσθήκη του σε χαρμάνια είναι θαυματουργή. Αρκεί μια μικρή ποσότητα για να αναστήσει ακόμα και το πλέον άτονο αρωματικά κρασί. Εκεί πάντως που είναι ασυναγώνιστο, είναι στην παραγωγή αποσταγμάτων, με τον άμβυκα να δρα σα μεγεθυντικός φακός των αρετών του. Σπάνιο, ασυνήθιστο και μοντέρνο, το μοσχάτο Αμβούργου μπορεί να ανοίξει τις κλειστές πόρτες των ερυθρών κρασιών σε νέους καταναλωτές, αλλά και να ολοκληρώσει αξέχαστα ένα γεύμα ή ένα δείπνο, με τη μορφή ενός φίνου χωνευτικού ποτού (digestif).

Μοσχάτο Σπίνας
Η αρωματική ποικιλία μοσχάτο Σπίνας καλλιεργείται σε ορεινούς αμπελώνες της Κρήτης. Πιο λεπτόφλουδο από το μοσχάτο άσπρο, δίνει ξηρά, αλλά και γλυκά λευκά κρασιά.

Μοσχάτο τράνι
Ιταλικός κλώνος του λευκού λεπτόρωγου μοσχάτου, το μοσχάτο τράνι συμμετέχει σε λευκά ξηρά και γλυκά κρασιά των αιγαιοπελαγίτικων νησιών.

Μοσχόμαυρο
Τα δύο συνθετικά της λέξης –μόσχος και μαύρο– βάζουν κατευθείαν στο ρυθμό της σπάνιας αυτής ποικιλίας τον οινόφιλο-ερευνητή, που δεν την ξέρει και γοητεύεται έτσι από το άγνωστο. Ο ρυθμός αναφέρεται εσκεμμένα, γιατί το υπέροχα παιχνιδιάρικο άρωμα του Μοσχόμαυρου δημιουργεί πραγματικά... χορευτική ατμόσφαιρα, είτε αυτό μετουσιώνεται σε ερυθρά είτε σε ροζέ κρασιά. Παρά τον ευχάριστο χαρακτήρα του, το Μοσχόμαυρο καλλιεργείται σε μικρή έκταση και μάλιστα μόνο στον αμπελώνα της κεντρικής και ΒΔ Ελλάδας. Αν και εμφιαλώνεται δίνοντας και μονοποικιλιακά κρασιά, δεν είναι σπάνια η ανάμειξη αυτής της ποικιλίας με άλλες, όπως είναι το Ξινόμαυρο. Το χρώμα του μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα σκούρο, έρχεται όμως σε απόλυτη αρμονία με το έντονο άρωμά του, που φέρνει στο νου φρέσκα κόκκινα φρούτα, μοσχάτο σταφύλι και γαρίφαλο. Παιχνιδιάρικη, γεμάτη οξύτητα και μαλακές ταννίνες είναι και η γεύση του, γεγονός που προσδίδει μια ανάλαφρη και νεανική παρουσία, που δεν αποκλείεται να ταυτοποιεί και το κοινό που μπορεί να προσελκύσει το σπάνιο Μοσχόμαυρο. Φρέσκο, ευωδιαστό και ευκολόπιοτο, το Μοσχόμαυρο εκφράζει με απόλυτα μοντέρνο τρόπο τα νέα κρασιά της Ελλάδας, που απευθύνονται και σε νέους οινόφιλους, φέρνοντας την παρέα πιο κοντά. Ταυτόχρονα όμως υπενθυμίζει τη μοναδικότητα των οινικών αρωμάτων και γεύσεων της Ελλάδας, μαζί με το μέγεθος της πολυποίκιλης παλέτας οίνων, που εξασφαλίζουν ο ελληνικός αμπελώνας και οι οινοπαραγωγοί του.

Μπατίκι
Χαμηλή σε οξύτητα λευκή ποικιλία της κεντρικής και της Βόρειας Ελλάδας, το μπατίκι παλαιότερα έδινε σταφύλια για επιτραπέζια χρήση.

Μπεγλέρι
Το μπεγλέρι είναι λευκό σταφύλι, που απαντάται σπάνια, στα νησιά του Αιγαίου. Δίνει κρασιά ελαφριά, δροσιστικά και με έντονο άρωμα εσπεριδοειδών, θυμίζοντας κάπως σοβινιόν μπλαν.

Μπεκιάρι (Μπεκάρι)
Ερυθρό σταφύλι της Βόρειας Ελλάδας, το μπεκιάρι (μπεκάρι) έχει λεπτή φλούδα, που το καθιστά κατάλληλο για την παραγωγή ελαφριών ερυθρών και ροζέ κρασιών.

Μπογιαλαμάδες
Σπάνια αρωματική ερυθρή ποικιλία, η μπογιαλαμάδες έχει πλούσιο χρώμα και συναντάται διάσπαρτα φυτεμένη σε κάποιους αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας.

Παμίδι
Σχετικά διαδεδομένο στη Βόρεια Ελλάδα, το παμίδι διαθέτει ρώγες με ροδόχρωμη φλούδα. Συμμετέχει έτσι σε ερυθρά χαρμάνια, μαζί με σκουρόχρωμες ποικιλίες ή δίνει ροζέ κρασιά.

Παύλος
Σπάνια λευκή ποικιλία, η Παύλος, που συναντάται στα νησιά του Ιονίου πελάγους. Συμμετέχει μαζί με άλλες ποικιλίες σε χαρμάνια, γνωστότερο των οποίων είναι το κρασί Βερντέα.

Πετροκόριθο
Το ερυθρό πετροκόριθο είναι όψιμο σταφύλι, που δίνει πληθωρικά ερυθρά κρασιά στην Πελοπόννησο, αλλά κυρίως στα νησιά του Ιουνίου πελάγους.

Πετρουλιανός
Λευκή ποικιλία της Πελοποννήσου, ο πετρουλιανός δίνει ξηρά κρασιά. Λόγω της χαμηλής του οξύτητας χρησιμοποιείται και σε ελάχιστα γλυκά χαρμάνια.

Πρικνάδι (πρεκνιάρικο)
Το λευκό πρικνάδι (πρεκνιάρικο) παίρνει το όνομά του από τα στίγματα (πρέκνες) που έχει στη φλούδα του. Φυτεμένο στη βόρεια και στην κεντρική Ελλάδα δίνει στρογγυλά, αρωματικά λευκά κρασιά.

Ρητινό
Ταννική, ερυθρή ποικιλία, το ρητινό βρίσκεται σε κάποιους αμπελώνες της κεντρικής Ελλάδας, αλλά και των νησιών του Αιγαίου πελάγους.

Ροκανιάρης
Ο λευκός ροκανιάρης παίρνει το όνομά του από το «ροκάνισμα» της τραγανής ρώγας του. Πελοποννησιακή «αποκλειστικότητα», παράγει δροσιστικά λευκά κρασιά.

Ρωμέικο
Ερυθρή ποικιλία της Κρήτης, το ρωμέικο χαρακτηρίζεται από υψηλό αλκοόλ, χαμηλή οξύτητα και λίγες χρωστικές. Από αυτό παράγεται κυρίως τo παραδοσιακό κρασί μαρουβάς, ένα κρασί που θυμίζει Oloroso Sherry.

Σέφκα
Αν και ανήκει στην οικογένεια των μαυρουδιών, η ερυθρή σέφκα δεν διαθέτει ιδιαίτερα σκούρο χρώμα. Συμμετέχει σε χαρμάνια της βόρειας και της κεντρικής Ελλάδας.

Σκιαδόπουλο
Ιδιαίτερα παραγωγικό σταφύλι, το λευκό σκιαδόπουλο κατέχει –ποσοτικά–σημαντική θέση στον αμπελώνα των Ιόνιων νησιών. Συνήθως συμμετέχει σε φρέσκα λευκά χαρμάνια.

Σκυλοπνίχτης
Ερυθρωπή ποικιλία των νησιών του Ιονίου πελάγους. Η χοντρή ρώγα και η φλούδα του σκυλοπνίχτη λέγεται ότι πνίγει τα σκυλιά που τη δοκιμάζουν (από εκεί παίρνει και το όνομά της)! Υπάρχει και λευκός κλώνος.

Σταυρωτό
Άλλη μια σπάνια, γηγενής ποικιλία, το Σταυρωτό, χρησιμοποιείται για την παραγωγή ερυθρών ξηρών κρασιών. Όπως και στην περίπτωση της Νεγκόσκας, δεν θα το βρούμε μόνο του, αλλά σα μέρος χαρμανιών, ως ποικιλία που για άλλη μια φορά αναλαμβάνει να τιθασεύσει το Ξινόμαυρο. Η καλλιέργειά του περιορίζεται στην περιοχή της Ραψάνης, στην κεντρική Ελλάδα, όπου μαζί με το Κρασάτο και το Ξινόμαυρο δίνει τα κρασιά ΠΟΠ Ραψάνη. Ο τρύγος του σταυρωτού λαμβάνει χώρα στα τέλη του Σεπτεμβρίου, γεγονός που σε συνδυασμό με την ευαισθησία του στις βροχές, αυξάνει τις απαιτήσεις για μια καλή εσοδεία. Το πλούσιο χρώμα του είναι υπεύθυνο για την πορφυρή όψη των κρασιών της Ραψάνης, ενώ οι φαινομενικά σκληρές ταννίνες του μαλακώνουν γρήγορα, παραδίδοντας τη σκυτάλη σε αυτές του Ξινόμαυρου αφήνει όμως παρακαταθήκη τα μπαχαρένια αρώματά του και μία γλυκόπιοτη γεύση. Οι εραστές του terroir, όπως αυτό εκφράζεται μέσα από τις ευρωπαϊκές ζώνες ΠΟΠ και μάλιστα τις ελληνικές, θα βρουν στα κρασιά της Ραψάνης όλα εκείνα τα στοιχεία της μοναδικότητας μιας ονομασίας προέλευσης και των αμπελοτοπίων της. Το σταυρωτό είναι μέρος αυτού του τόπου και συνεπώς βάζει την ιδιαίτερη πινελιά του σε έναν μοναδικό καμβά.

Συκιώτης
Χοντρόφλουδο ερυθρό σταφύλι, φυτεμένο σε αμπελώνες της κεντρικής Ελλάδας. Συνήθως συμμετέχει σε χαρμάνια, αν και κάποιος μπορεί να βρει –έστω και σπάνια– μονοποικιλιακό συκιώτη.

Τσαούσι
Παραγωγική λευκή ποικιλία, που συναντάται στα νησιά του Ιονίου πελάγους και σπανιότερα στη Βόρεια Ελλάδα. Το τσαούσι αποτελεί συνήθως συστατικό χαρμανιών, στα οποία συνεισφέρει με το άρωμά του.

Φιλέρι
Συγγενικό γενετικά, αλλά και ασθενέστερο αρωματικά με το μοσχοφίλερο, το ερυθρό φιλέρι καλλιεργείται στην κεντρική Ελλάδα, συμμετέχοντας επί το πλείστον σε λευκά χαρμάνια.

Φωκιακό
Φυτεμένο στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά κυρίως στα νησιά του Αιγαίου πελάγους, το ερυθρό φωκιανό δίνει κόκκινα ξηρά, αλλά και γλυκά κρασιά. Λέγεται ότι από αυτό παραγόταν ο περίφημος, ομηρικός «Πράμνιος Οίνος» της Ικαρίας.

Χιώτικο Κρασερό
Σταφύλι που καλλιεργείται σε νησιά του Αιγαίου, το χιώτικο κρασερό λέγεται ότι έδινε τον περίφημο Αριούσιο οίνο της αρχαιότητας. Σήμερα παράγει ερυθρά ξηρά και –αφού λιαστεί– επιδόρπια κρασιά.

Χονδρόμαυρο
Το χονδρόμαυρο είναι μια ερυθρή ποικιλία, που καλλιεργείται σπάνια, συνήθως σε αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας και της Πελοποννήσου, συμμετέχοντας σε ερυθρά χαρμάνια.