Το περίφημο ''Σπήλαιο των Λιμνών'' βρίσκεται κοντά στο χωριό Καστριά της Αχαΐας, 16,5 χλμ. από τα Καλάβρυτα και είναι ένα μαγικό μέρος για να το γνωρίσετε από κοντά.
Το σπήλαιο των Λιμνών αποτελεί ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης, καθώς οι 13 αλλεπάλληλες κλιμακωτές και σε τρεις ορόφους λίμνες του, είναι ένα χαρακτηριστικό αποκλειστικά δικό του, που δεν υπάρχει σε άλλα γνωστά σπήλαια και το καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον κόσμο.
Τον χειμώνα που λιώνουν τα χιόνια το σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο ποταμό με φυσικούς καταρράκτες ενώ κατά τους θερινούς μήνες ένα τμήμα του σπηλαίου ξηραίνεται και αποκαλύπτονται πρωτότυπες δαντελωτές λιθωματικές λεκάνες και φράγματα ύψους μέχρι και 4 μ.
Το αξιοποιημένο μήκος προς το παρόν ανέρχεται στα 500 μέτρα. Ο επισκέπτης μπαίνει στο σπήλαιο από μια τεχνητή σήραγγα, που καταλήγει κατ' ευθείαν στο δεύτερο όροφο ενώ η διάβαση των λιμνών γίνεται από υπερυψωμένες τεχνητές γέφυρες.
Tο στεγνό και οριζόντιο τμήμα που συναντάμε στην αρχή, ήταν γνωστό από πολύ παλιά, αλλά η πρώτη αποστολή για την εξερεύνηση του σπηλαίου έγινε το 1964 από κατοίκους της τότε Κοινότητας των Καστριών, με πρωτοβουλία του Βασίλη Τεμπέλη, και ολοκληρώθηκε το 1965 από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο, με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων σπηλαιολόγων.
Το 1981 άρχισαν από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (EOT) τα έργα ανάδειξης και το πρώτο αξιοποιημένο τμήμα παραδόθηκε στο κοινό το 1990. Εν τω μεταξύ καθοριστική υπήρξε, κατά την εξερεύνηση και αξιοποίηση του σπηλαίου, η συμβολή της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, με πρόεδρο την αείμνηστη Άννα Πετροχείλου, στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένη η πρώτη αίθουσα. Σημαντικός υπήρξε επίσης και ο ρόλος της αρμόδιας Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, που είχε και την εποπτεία των έργων.
Για ευκολότερη πρόσβαση, μετά την τουριστική αξιοποίηση, διανοίχτηκε τεχνητή είσοδος, με επιμήκη διάδρομο που διακόπτεται από δύο πόρτες για τη καλύτερη προστασία του μικροκλίματος και οδηγεί κατ' ευθείαν στον «θάλαμο των νυχτερίδων», που βρίσκεται σε απόσταση 100 μέτρων περίπου από την φυσική είσοδο του σπηλαίου και 23 μέτρα ψηλότερα από αυτήν. Είναι ένας ευρύχωρος θάλαμος εντυπωσιακός σε διαστάσεις.
Όταν τελειώνει ο θάλαμος, αριστερά, αρχίζει διάδρομος μήκους 17 και πλάτους 6 μέτρων που καταλήγει σε άλλο θάλαμο, με την πρώτη λιθωματική λεκάνη στο κέντρο του, η οποία σχηματίστηκε, όπως και οι άλλες, από την συνεχή συσσώρευση ανθρακικού ασβεστίου. Ακολουθούν και άλλοι διάδρομοι με λιθωματικές λεκάνες και περίτεχνα τοιχώματα, σε μήκος 150 μέτρων. Το χειμώνα πολλές φορές, οι λίμνες αυτές, γεμίζουν νερά και σχηματίζουν μικρούς κλιμακωτούς καταρράκτες.
Γενικά, τα τοιχώματα του σπηλαίου είναι στολισμένα με θαυμάσια σταλακτιτικά συμπλέγματα, που προκαλούν τα μάτια και τη φαντασία να δημιουργήσει τις δικές της εικόνες, καθώς ο επισκέπτης περνά ανάμεσα σ' αυτό το πέτρινο δάσος το γεμάτο εκπλήξεις, βαδίζοντας επάνω σ' έναν ασφαλή διάδρομο. Στο τέλος αυτού του διαδρόμου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το «Κάστρο», έναν από τους πιο εντυπωσιακούς σχηματισμούς στο δάπεδο, που θυμίζει επάλξεις φρουρίου, ακόμη και «προτείχισμα» λίγα μέτρα πιο πριν. Εδώ, μετά από έντονες βροχοπτώσεις σχηματίζεται μία μεγάλη λίμνη και κλιμακωτοί καταρράκτες κυλούν στους δικούς τους ρυθμούς της Μουσικής των Νερών, που «παίρνει» από τον Χαίντελ και δίνει ένα νέο, προκλασικό όσο και μεταμοντέρνο, μουσικό θέμα. Και η σταγονορροή έχει τη δική της μουσική, αρκεί να μπορούμε να την ακούσουμε σωπαίνοντας. Η σιωπή είναι η ελάχιστη οφειλή σεβασμού σ' ένα τόσο σπουδαίο μνημείο, που έφτιαξε η Φύση παίζοντας σε μια καλή της ώρα.
Μικρές ή μεγαλύτερες λίμνες, 13 στο σύνολο τους, διαδέχονται η μία την άλλη, με χερσαία τμήματα που εναλλάσσονται με τα λιμναία ως το τέλος του σπηλαίου, σε συνολικό μήκος 2 χιλιομέτρων περίπου (1980 μέτρων) και έκταση 20.000 τ.μ. Προχωρώντας στο εσωτερικό, όλο και περισσότερο, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει την ιδιαίτερη μορφολογία ενός σπηλαίου που έχει διανοίγει κατά μήκος ρήγματος και γι' αυτό έχει μικρό πλάτος και πανύψηλη οροφή. Οι λιθωματικοί «καταρράκτες» είναι εδώ το πιο συνηθισμένο μοτίβο, αφού είναι φυσικό το νερό να «πετρώνει», έτσι όπως εκβάλλει ή μάλλον όπως εισβάλλει στο εσωτερικό του σπηλαίου, από διαφορετικά σημεία στα πλάγια και την οροφή.
Τα χρώματα βέβαια ποικίλλουν, ανάλογα με τα οξείδια που εμπεριέχονται στα πετρώματα. Αυτό αποτελεί πρόσθετο στοιχείο ομορφιάς μαζί με παραλλαγές στα σχήματα του λιθωματικού διακόσμου, που άλλοτε θυμίζει άμβωνα, εκκλησάκι, κιόσκι, άλλοτε φάτνη, πολυέλαιο ή μία αιωρούμενη φιγούρα που μοιάζει να παρακολουθεί από ψηλά τα βήματά μας.
Εδώ, θα πρέπει να πούμε ότι τα ονόματα είναι ενδεικτικά και συμβατικά. Προκλήθηκαν από τον ενθουσιασμό και την πρώτη εντύπωση που σχημάτισαν οι εξερευνητές και εξ αυτών οι πιο ενθουσιώδεις, όπως η Άννα Πετροχείλου, η οποία έδωσε με αγάπη και τρυφερότητα, ονόματα σε κάθε γωνιά των σπηλαίων, σε κάθε σταλακτίτη και σταλαγμίτη, που είχε μια ιδιαιτερότητα ή ομοιότητα με κάτι. Παραπέμπουμε συχνά σε αυτές τις ονομασίες, αλλά προτιμάμε ν' αφήνουμε τον θεατή μόνο του να δει, να παρομοιάσει, να ονειρευτεί και να πλάσει το δικό του παραμύθι.
Για να διευκολύνεται η ξενάγηση στο σπήλαιο, στο πρώτο αξιοποιημένο τμήμα έχουν ορισθεί διάφορα σημεία-στάσεις και έχουν χαρακτηρισθεί με λατινικά γράμματα από το Α έως το Μ.
Ήδη από τον Μάιο του 2001 ένα ακόμη νέο τμήμα, μήκους 150 μ. που αξιοποιήθηκε με σύγχρονα μέσα και προδιαγραφές, δόθηκε στους επισκέπτες, οι οποίοι, εδώ πλέον, έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν ακόμη πλουσιότερο διάκοσμο. Έτσι επισημαίνουμε την υπέροχη «κρεμαστή γέφυρα» και τους «καταρράκτες» που σχηματίζονται σε διάφορα σημεία στα πλάγια, δεξιά ή αριστερά από τις εκβολές του νερού, για να συναντηθούν πολλοί μαζί, στο τέλος αυτής της διαδρομής, μαζί με τον επισκέπτη που έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται επάνω σε ένα πλωτό διάδρομο. Και ως εδώ έχουμε γνωρίσει μόνο τρεις λίμνες. Απομένουν ακόμα δέκα. Το νέο τμήμα μοιάζει πιο άσπρο και πιο καθαρό, έτσι καθώς δεν έχει ακόμη οξειδωθεί από την αναπνοή μας. Το πράσινο φύκος έχει ωστόσο εισχωρήσει και σ' αυτό οφείλεται το χρώμα που βλέπουμε σε ορισμένα σημεία κυρίως κοντά σε φωτεινές πηγές. Γι' αυτό και το μικροκλίμα του σπηλαίου πρέπει να είναι αντικείμενο συνεχούς μελέτης από τους ειδικούς και μόνιμης φροντίδας από όλους μας.
Μέσα σ' ένα σπήλαιο όλοι έχουμε την ευκαιρία να νοιώσουμε τη δροσιά και την ευτυχία της Γης, αλλά οφείλουμε να αισθανθούμε τα δάκρυα και τους πόνους της για να γεννήσει ένα σταλαγμίτη ή να μεγαλώσει ένα σταλακτίτη, και δεν πρέπει να τους καταστρέφουμε.
Η εύρεση στο σπήλαιο το 1965, από τον καθηγητή της Παλαιοντολογίας, I. Μελέντη, απολιθωμένων οστών ελάφου και ιπποποτάμου, προκάλεσε εκτός των άλλων και απορίες σχετικά με το κλίμα και την πανίδα της περιοχής.
Ο I. Μελέντης πίστευε ότι το σπήλαιο είχε χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο των ιπποποτάμων κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων και ότι τα πόδια αυτών των ζώων είχαν προσαρμοστεί σε χερσαία διαβίωση. Τα οστά χρονολογήθηκαν στο Μέσο Πλειστόκαινο (500.000-200.000 χρόνια πριν από σήμερα) και φυλάσσονται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σύμφωνα με μια εκδοχή, τα απολιθωμένα αυτά οστά παρασύρθηκαν από τα νερά που κατέβαιναν από το εσωτερικό και αποτέθηκαν κοντά στην είσοδο του σπηλαίου. Δεν αποκλείεται βέβαια και η αντίθετη άποψη, δηλαδή τα οστά να προήλθαν από το εξωτερικό και να βρέθηκαν στο σπήλαιο μαζί με τις προσχώσεις του πλησιέστερου ρέματος, του οποίου η στάθμη θα ήταν ψηλότερα, ή και να μεταφέρθηκαν εκεί από αρπακτικά. Πάντως το κλίμα θα πρέπει να ήταν σχετικά υγρό στην περιοχή, για να δικαιολογηθεί η παρουσία ιπποποτάμων.
Εκτός από τα παραπάνω, βρέθηκαν στο σπήλαιο των Λιμνών και άλλα οστά, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων ανήκει σε ζώα που είχαν καταναλωθεί ή σταβλισθεί εκεί, συμβιώνοντας με τον άνθρωπο κατά τη Νεολιθική και την εποχή του Χαλκού. Στο σπήλαιο απαντώνται κυρίως οστά από πρόβατα και αίγες, ενώ ακολουθούν οι χοίροι και λιγότερο τα βοοειδή. Από τη λεγόμενη άγρια πανίδα, ταυτίστηκαν το ελάφι και ο λαγός, από τα πτηνά κυρίως τα αρπακτικά. Γενικά το σπήλαιο των Λιμνών πρέπει να θεωρηθεί ως χώρος εγκατάστασης του ανθρώπου και στάβλος οικόσιτων ζώων, ενώ στο γύρω από το σπήλαιο ευρύτερο ορεινό περιβάλλον, διαβιούσαν λύκοι, αλεπούδες, ελάφια μεταξύ των οποίων η ευγενής έλαφος η πλατύκερως, καθώς και αρκούδες.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών ερευνών, αποκαλύφθηκε μέσα και έξω από το σπήλαιο, ένα σύνολο πρωτογενών και δευτερογενών ταφών (ανακομιδή οστών) που εντάσσονται στο χρονικό φάσμα από τη Νεολιθική, την Πρωτοελλαδική, την ύστερη Μεσοελλαδική και την Υστεροελλαδική III περίοδο.
Το οστεολογικό αυτό υλικό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ως πηγή πληροφοριών για τις αρχαίες κοινωνίες, σε συνδυασμό με την εποχή που καλύπτει και τη γεωγραφική θέση όπου βρέθηκε, αφού επιτρέπει αντιπαραβολή στοιχείων και σύγκριση με γειτονικές περιοχές.
Το υλικό μελετούν ειδικοί επιστήμονες με στόχο να εκτιμήσουν τα δημογραφικά δεδομένα της περιοχής, να ανιχνεύσουν την κατάσταση της υγείας των ατόμων της προϊστορικής εποχής και τέλος να ανακαλύψουν τις μεταξύ τους βιολογικές συγγένειες αλλά και τις μεταξύ των γειτονικών πληθυσμών. Ως προς την ηλικία, έχει διαπιστωθεί ήδη ότι πρόκειται για παιδιά, προεφήβους και εφήβους στο μεγαλύτερο ποσοστό, και νεαρούς ενήλικες 20-25 ετών. Η απουσία μεγαλυτέρων, αν δεν αποτελεί σύμπτωση, είναι ένα θέμα που πρέπει να διερευνηθεί. Ένα άλλο πρόβλημα, που υπάρχει ακόμη, είναι η σημαντική απόκλιση, σε σχέση με άλλους πληθυσμούς, ως προς το μέγεθος και το σχήμα του προσώπου και του κρανίου. Η απόκλιση αυτή παρατηρείται ακόμη και σε πληθυσμούς γειτονικών περιοχών.
Συνοπτικά από το ανασκαφικό υλικό της φυσικής εισόδου του σπηλαίου των Λιμνών, γίνεται γνωστό ότι:
α) Ο άνθρωπος το χρησιμοποίησε από την ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ, καθ' όλη τη διάρκεια της ΠΡΩΤΟ-ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΗΣ μέχρι και την ΥΣΤΕΡΟΕΛΛΑΔΙΚΗ περίοδο.
β) Οι πληθυσμοί αποτελούνταν από νεαρά άτομα, παιδιά, προέφηβους και νεαρούς ενήλικους.
γ) Οι πληθυσμοί δείχνουν μορφολογικά βιολογική συγγένεια και συνέχεια γονέων, και τέλος,
δ) η κατανομή ορισμένων επιγενετικών χαρακτηριστικών στα οστά, μας επιβεβαιώνει ότι υπήρξαν μεταξύ των ατόμων του πληθυσμού ενδογαμικές σχέσεις. Μια υψηλή παιδική θνησιμότητα ερμηνεύεται σαν αποτέλεσμα επιδημιολογικών εκρήξεων των προϊστορικών περιόδων σε συνδυασμό με συνθήκες χαμηλής υγιεινής αλλά και έντονου υποσιτισμού. Η αυξημένη παλαιοπαθολογία των οστών και κυρίως μιας έντονης "πορώδους υπερόστωσης" επιμαρτυρεί τις δύσκολες εποχές ζωής αυτών των πληθυσμών.
Πώς να πάτε
Βρίσκεται στο χωριό Καστριά του Δήμου Καλαβρύτων Αχα'ί'ας και απέχει 15 χλμ. από την πόλη των Καλαβρύτων και 9 χλμ. από την Κλειτορία. Ξεκινώντας από τα Καλάβρυτα ακολουθείτε το οδικό δίκτυο Καλάβρυτα –Χιονοδρομικό Κέντρο και αφού διανύσετε τα πρώτα 8 χλμ στην διασταύρωση που θα συναντήσετε συνεχίζεται ευθεία προς τα χωριά άνω & κάτω Λουσοί και Καστριά όπου θα βρείτε το Σπήλαιο των Λιμνών.
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ από 09:30 μέχρι 16:30
Αργίες και θερινούς μήνες παράταση ωραρίου.
Από 1 Ιουλίου έως 31 Αυγούστου το σπήλαιο παραμένει ανοιχτό 9 π.μ.-5.30 μ.μ. (Σάββατα και αργίες 9 π.μ.-6.30 μ.μ.)
Την Μεγάλη εβδομάδα το Σπήλαιο παραμένει ανοιχτό για τους επισκέπτες εκτός της Κυριακής του Πάσχα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΦΕΛΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
''ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΛΙΜΝΩΝ''
Δήμος Καλαβρύτων Αχαΐας
Τηλ.: 26920.31001, 26920.31633,
Τηλ.-Fax: 26920.31588
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Εισιτήρια : κοινά (ενηλίκων): 9,00 €, παιδικά : 4,50 €, ομαδικά ενηλίκων (άνω των 30 ατόμων):7,00 € , φοιτητικά - πολυτέκνων - ανέργων - κατόχων κάρτας πολιτισμού - υπερηλίκων άνω των 65 ετών (με ένδειξη της αντίστοιχης κάρτας): 4,50 €.
